????KLIMA E INVESTIMEVE 2023
????Vlerësimet parashikojnë rritjen për vitin 2022 ne 3.7%, nga parashikimi fillestar prej 4.1%, kryesisht për shkak të efekteve të përhapura nga pushtimi Rus i Ukrainës.
????Progresi gjatë vitit 2022 vazhdoi të ushqehet nga rritja e turizmit, sherbimeve dhe sektori i pasurive të paluajtshme.
????Inflacioni mesatar gjatë vitit 2022 ishte 6.73%,duke arritur kulmin në tetor në 8.4%
????Papunësia ra nga kulmi i saj prej 11.9% gjatë vitit 2021 në 10.8% në dhjetor 2022, por mungesa e fuqisë punetore e kualifikuar për shkak të rritjes së emigrimit në vitet e fundit është një shqetësim në rritje për ekonominë dhe investitorët.
????Për të ruajtur stabilitetin makroekonomik FMN i bën thirrje të vazhdueshme qeverisë shqiptare të vazhdojë konsolidimin fiskal, të rrisë transparencën fiskale, të përmirësojë menaxhimin e financave publike,të forcojë monitorimin e rrezikut fiskal dhe të integrojë të gjitha kontratat e partneritetit publik privat në ciklin normal buxhetor.
????FMN dhe palët e tjera të interesuara janë shprehur gjithashtu se janë kundër amnistisë se propozuar fiskale për shkak të rreziqeve që ajo sjell dhe rrezikut të pastrimit të parave.
????Kuadri ligjor i Shqipërisë është në përputhje me standardet nderkombëtare për mbrojtjen dhe inkurajimin e investimeve të huaja dhe nuk diskriminon investitorët e huaj.
????Ligji për Investimet Strategjike i miratuar në vitin 2015, me objektiv promovimin e investimeve vendase dhe të huaja në sektorët strategjike, nuk ka terhequr investime te huaja te konsiderueshme edhe pse afati i tij i dhjetorit 2018 eshte shtyre disa here. Ligji do te jete ne fuqi deri ne dhjetor 2023.
????Shumica e rreth 50 projekteve te miratuara fokusohen ne sektorin e turizmit dhe projektet dominohen nga investitoret vendas.
????Si nje vend ne zhvillim, Shqiperia ofron potencial te madh te pashfrytezuar per investime te huaja ne shume sektore duke perfshire energjine, turizmin, kujdesin shendetesor, bujqesine, naften dhe minierat, dhe teknologjine e informacionit dhe komunikimit (TIK). Ne dekaden e fundit,
????Shqiperia ka terhequr nivele me te medha te investimeve te huaja direkte (IHD). Sipas te dhenave te Konferences se Kombeve te Bashkuara per Tregtine dhe Zhvillimin (UNCTAD), gjate periudhes 2016-2021, fluksi i IHD-ve ka qene mesatarisht 1.19 miliarde dollare dhe stoku i IHD-ve ne fund te vitit 2021 arriti ne 10 miliarde dollare, dyfishi i shumes se vitit 2016. Sipas paraprake te dhenat e Bankes se Shqiperise, fluksi i IHD-ve ne vitin 2022 ka kaluar 1.44 miliarde dollare. Investimet jane te perqendruara ne industrite nxjerrese dhe perpunuese, pasuri te paluajtshme, sektorin e energjise, bankat dhe sigurimet, dhe TIK.
Zvicra, Holanda, Kanadaja, Italia, Turqia, Austria, Bullgaria dhe Franca jane burimet me te medha te IHD-ve. Aksionet e IHD-ve nga Shtetet e Bashkuara zene nje pjese te vogel por ne rritje. Ne fund te vitit 2022, stoku i IHD-ve te Shteteve te Bashkuara ne Shqiperi sipas Bankes se Shqiperise arriti ne 232 milione dollare, nga 100 milione dollare ne fund te vitit 2020.
????Shqiperia ka nje potencial te madh ekonomik, nje kuader ligjor te shendoshe dhe ka bere progres ne kufizimin e korrupsionit te vogel duke dixhitalizuar sherbimet publike si per qytetaret ashtu edhe per bizneset.
????Megjithate, investitoret e huaj e perceptojne Shqiperine si nje vend te veshtire per te bere biznes.
????Ata permendin korrupsionin e vazhdueshem ne sektorin publik, gjyqesor, prokurimet publike, konkurrencen e pandershme dhe te shtremberuar, ekonomine e madhe informale, pastrimin e parave, ndryshimet e shpeshta ne legjislacionin fiskal dhe zbatimin e dobet te kontratave si sfida te vazhdueshme per investimet dhe te berit biznes ne Shqiperi.
????Emigrimi i fuqise punetore te re ne moshe dhe te kualifikuar ka krijuar mungesa te fuqise punetore, gje qe ndikon ne perspektivat e investimeve ne shume sektore.
????Ne Indeksin e Perceptimit te Korrupsionit te Transparency International, ne vitin 2022, Shqiperia renditej e 101 nga 180 vende, me nje permiresim i lehte nga viti 2021, por ende larg renditjes se saj me te mire te vitit 2016, kur u rendit e 83-ta nga 176 vende.
????Shqiperia gjithashtu vazhdon te renditet dobet ne Indeksin Global te Inovacionit (GII), duke u renditur ne 84 nga 132 vende ne 2022.
????Shqiperia ka nje sektor te madh informal dhe aktivitete te shumta te pastrimit te parave.
????Task Forca e Veprimit Financiar per Pastrimin e Parave (FATF) e perfshiu Shqiperine ne LISTEN e saj GRI ne vitin 2020 dhe vendi vazhdon te jete ne listen gri edhe per vitin 2023 per shkak te mos-adresimit te shqetesimeve te ngritura nga Institucionet Nderkombetare per pastrimin e parave.
????Komuniteti i biznesit shprehet se fluksi i madh i te ardhurave te paligjshme nga trafiku i droges, kontrabanda, evazioni fiskal dhe korrupsioni shtremberon konkurrencen ne treg.
????Akuzat per korrupsion jane te zakonshme dhe investitoret shpesh raportojne se ata behen objektiv i zhvatjes si nga administrata publike, ashtu edhe nga media dhe grupet kriminale.
????Raportimet per korrupsion ne prokurimet qeveritare jane te zakonshme. Investitoret raportojne raste te shpeshta te korrupsionit qeveritar, te cilat ndikojne ne vonesen apo edhe mosardhjen e investimeve ne Shqiperi.
????Perdorimi i vazhdueshem i kontratave te partneritetit publik privat (PPP) ka reduktuar konkurrencen, sidomos ne infrastrukture. Analizat e dobeta kosto-perfitim dhe mungesa e ekspertizes teknike ne hartimin dhe monitorimin e kontratave PPP mbeten shqetesim i vazhdueshem.
????Investitoret amerikane perballen dhe kane sfide serioze me korrupsionin dhe praktikat informale te biznesit.
????Madje disa investitore amerikane jane detyruar ti drejtohen edhe arbitrazhit nderkombetar per te zgjidhur mosmarreveshjet (ne 2019 dhe 2020, tentativa per investim e nje kompanie amerikane dyshohet se u pengua nga disa vendime gjyqesore dhe veprime te dyshimta te paleve te interesuara te perfshira ne nje mosmarreveshje mbi investimin. Çeshtja perfundoi ne arbitrazh nderkombetar).
????Te drejtat e pronesise vazhdojne te jene nje sfide ne Shqiperi. Mbivendosja e titujve te pronesise eshte nje çeshtje sa serioze dhe po aq e zakonshme ne Shqiperi.
????Zbatimi i reformes ne drejtesi eshte duke u ecur dhe po mbeshtetet fuqimisht nga Shtetet e Bashkuara dhe BE.
????Zbatimi i reformes ne drejtesi eshte ne vazhdim dhe zbatimi i suksesshem pritet te permiresoje klimen e investimeve ne vend. ????Kuvendi i Shqiperisë votoi me shumicë dërrmuese dhe pa kundërtim per zgjatjen e mandatit të vetingut në shkurt 2022.
