Prof. Artan Fuga
Si po ndryshon komunikimi në gjuhën shqipe në gazetarinë dixhitale?
Nuk është vetëm një ndryshim, por gradualisht do t’i trajtoj.
Për sot, ajo që ve re në semantikën dhe në sintaksën e të shprehurit është kalimi nga foljet në kohën e tanishme dëftore, në format habitore ose të ngjashme.
Gjuha është bërë më bosh duke ndarë shumë fort përgatitjen për të komunikuar objektin dhe vetë objektin e komunikuar.
Dhënësi i mesazhit pozicionohet gjuhësisht më hipokrit, morali i të shprehurit, ka degraduar. Premtohet se do të thuhen gjëra shumë të rëndësishme në fakt nuk thuhet gjë.
Dhënësi i mesazhit më shumë se të vërteta jep opinione fluturake që ndaç besoji ndaç mos besoji, ai i merr për të vërteta.
Gjuha është bërë shumë refleksive, domethënë duke shprehur një kuptim për një objekt, në fakt dhënësi i mesazhit bashkë me të lavdëron edhe veten.
Nuk po flas për urrejtjen gjuhësore që të shprehurit përmban.
Duke hedhur tej format letrare dhe të produkteve tekstuale të nivelit lartë, i shprehuri dixhital e ka varfëruar edhe më tej gjuhën duke e bërë ultra bazike.
Të shprehurit gjuhësor tekstual është bërë “magjik”, në kuptimin që faktet normale dhe të rëndomta paraqiten sikur ndodhin gati-gati gjëra misterioze dhe krejt të veçanta. Shkruesi do që ta habisi me çdo kusht dëgjuesin.
Fakti që tekstet shoqërohen me foto dhe video bën që i shprehuri gjuhësor të marrë jo më një kuptim high definition, pra të japë detajet, sikurse bënte ta zemë Balzaku, por gjuha është bërë gjithnjë e më tepër një lloj orientuesi për ta çuar lexuesin te fotoja dhe videoja. Po rilind gjuha ideogramë.
Nëse gjuha e shkruar shoqërohej me besimin e lexuesit, ndonjëherë i verbër, pra konjitivisht prodhonte besueshmëri, sipas shprehjes : E shkruara mbetet, tanimë e shkruara është objekt i mosbesimit të audiencave, e neglizhencës, e relativizimit : E tha, e shkroi, e pastaj!
Shkatërrimi i titujve dhe çarja e semantikës së tyre nga tekstet që titujt parapërgatisin. Tjetër titulli dhe tjetër përmbajtja!
Zbehja e objektivitetit të përmbajtjes gjuhësore, ku komunikimi tekstual më shumë shpreh ndjesitë e autorit, pra fenomenologjinë e tij, sesa sjell një botë faktesh objektive.
I shprehuri gjuhësor është bërë i sipërfaqshëm sepse është vendosur nën komandën e imazhit. Kërkohet nga ai të introduktojë imazhin, kaq, jo ta shpjegojë. Teksti mbetet i sipërfaqshëm sepse duhet të jetë shumë i shkurtër, meqë audienca nuk ka vëmendje të përqendruar.
Gjithmonë e më shumë, për shkak të interaktivitetit, kupton atë që do vetë nga teksti që lexon, sesa ka mundësi të kuptojë atë që jep autori i tij.
Dalja nga tema, në këtë papërcaktueshmëri semantike, është bërë zakon. Ke frikë të flasësh ose të shkruash, sepse tjetrin merr një degëz anësore të ligjërimit tënd dhe niset për në drejtime të paditura.
Ti shkruan përshembull : “Ore vapë e madhe sot”.
Ai të përgjigjet “Pse vetëm sot? Edhe para dy vitesh ka bërë një vapë si kjo.”
Të vjen t’i gjuash me telefon 🙂
Cfarë nuk lexon nëpër tituj dhe lajme të shkurtra. Luftohet për klikime, për të kapur vëmendjen e audiencave të lodhura nga informacioni që ka humbur cdo shkallëzim dhe hierarki.
Shprehje si këto mbizotërojnë:
Ishte mrekulli
Habit filani
Cudia ndodhi
Tërmet në marrëdhëniet ballkanike
Mister përse sillet ashtu
E paparë ndonjëherë
E pabesueshme
Gjuha po ikën në drejtim të paditur (!) bashkë me të edhe të shprehurit shqip. A do të ndryshojë kjo mënyrë e re të shprehuri edhe psikologjinë e njerëzve duke i bërë më autistë, më flegmatikë, më self – centric, më arrogantë, më të zhytur në botë iluzionesh, më të sipërfaqshëm…
Shenjat janë!
Por ndërkohë ca tipa vazhdojnë të recitojnë :
Gjuha jonë sa e mirë…
Kujdes!
Teoria dhe praktika e redaktimit ndodhet përpara sfidave të reja.
Por, shoh që ka disa që ngatërrojnë procesin e redaktimit me atë të korrektimit!
