-Tregim-
-Zonja dhe zotërinj, për 30 minuta arrijmë në portin e Durrësit, jeni të lutur të lini kabinat .Signore e signori……Një zë i çjerrë, që vinte nga altoparlatët e instaluar në çdo kabinë,më zgjoi dhe me përtesë pashë orën. Shënonte 7 e 45 minuta .Për të parën herë, në gjithë këto vite që udhëtoj, anija arriti në kohën e caktuar.Kishte qenë një natë e gjatë dhe jo shumë e mirë për mua. Nuk arrita
të mbyll sy gjithë natën dhe në mëngjes, siç duket, më kishte dremitur gjumi. Por ndërkaq anija kishte hyrë në port.
U ngrita, vesha xhinsat që më rrinin ngjitur dhe një bluzë ngjyrë shege.Iu afrova dritares së dhomes dhe pashë që nga larg dukeshin shtëpitë e para të Durrësit. Një mjegull e lehtë mbështillte qytetin tim dhe kodrat si stoli që i rrinin përqark. Tisi i hollë i mjegullës i rrinte si një vel i lehtë nuseje në mëngjesin e dasmës së saj. Ndieva një shtrëgim në zemër. Po kthehesha në Durrës pas 6 muajve. Herën e fundit kisha ardhur kur im atë ndërroi jetë vetëm dy muaj mbas vdekjes së mamasë. Thonë që për burrat është më e vështirë të mbijetojnë pas vdekjes së bashkëshortes, ndaj jeta e tyre nuk zgjat shumë. Duket sikur një forcë e mbinatyrshme kërkon t’i bashkojë sa më parë edhe në jetën e përtejme.
Sytë m’u mbushën me lot dhe, me duart që më dridheshin, vura syzet dhe dola në kuvertë. Kështu më dukej se e filloja kontaktin me qytetin tim ende pa u shkëputur mirë nga deti. Instiktivisht sytë më shkuan aty ku gjithmonë më prisnin prindërit e mi. Kur dilja në kuvertë i shikoja nga larg tek më përshëndesnin me dorë. Gjithnjë arrinin të më dallonin midis udhëtarëve të shumtë që, ashtu si unë, dilnin në kuvertë për të soditur portin dhe qytetin me kodrat e buta e të bukura që i rrinë si kurorë. Por këtë herë, vendi ku ata më prisnin ishte bosh. Hera e parë që nuk më priste askush dhe një sëmbim tjetër në zemër më kujtoi që duhej të zbrisja e ta bëja vetëm udhën deri në shtëpi.
Anija tashmë ishte ankoruar dhe pasagjerët filluan të zbrisnin. Një ndenjë, që nuk dija si ta shpjegoja, më pushtoi të tërën. Pse kisha këmbëngulur të kthehesha?…Ishte si një lloj pendimi përpara atij boshllëku, por tashmë ishte vonë të mendoja për këtë dhe, pasi kalova kontrollin e zakonshëm të policisë kufitare e gjeta veten
në daljen e portit. Porti… Për ne emigrantët ai është porta e Atdheut, me të cilin përshëndetemi me mallin e përhershëm si kur vijmë nga larg, ashtu edhe kur marrim rrugën për të ikur sërish. Kësaj here këmbët nuk po më bënin e gjunjët më dridheshin. Por e mbajta veten.
-Paske ardhur Merita?- më pyeti një komshi i vjetër i mamasë, që punonte në port.- Shko se në shtëpi është Bardha,- më tha për të shoqen. Unë buzëqesha në shenjë falënderimi dhe disi e hutuar vazhdova rrugën. As vetë nuk e kuptova sa shpejt u gjenda përballë
portës së jashtme të shtëpisë. Disa fije bari kishin mbirë rrëzë portës dhe një kyç i madh hijerëndë e mbante të mbyllur atë. Rrëmova në çantë dhe nxora çelësin e shtëpisë. E kisha hapur me qindra herë atë portë, por sot nuk arrija dot as të rrotulloja çelësin. Gishtat dridheshin nga emocione që i ndjeja për herë të parë. Më së fundi arrita ta hapja portën dhe para syve m’u shfaq një tjetër botë. Jargavanët akoma ishin të çelur, gjethet e rrushit kishin mbuluar oborrin dhe një mace e trembur nga porta që u hap, kapërceu murin. U drejtova në kuzhinë. Lashë çantën në divan dhe ndieva që gjunjët m’u këputën. Ishte hera e parë që vija në shtëpinë time dhe nuk gjeja asnjeri. Lotët si sumbulla më rrëshqitën nëpër faqe. I lashë të rridhnin, tani isha vetëm e nuk më shikonte njeri. Sa çlirues, por njëkohësisht edhe sa të hidhur janë lotët në vetmi…
Hodha sytë përreth. Çdo gjë ishte si e kishin lënë ata …
Prindërit e mi ishin të ardhur në këtë qytet dhe kishin një histori të bukur dashurie. Unë gjithmonë qeshja me ta dhe u thoja se ishin Romeo e Xhuljeta të kohëve moderne. Babai ishte një burrë i pashëm, truplidhur dhe shumë i qeshur. Mamaja një grua e qetë dhe fjalëpakë dhe shumë e bukur. Ishin dashuruar që në moshë të re, mamaja ishte 15 vjeçe dhe babai sapo i kishte mbushur të 20-at.
Dashuria e tyre nuk ishte parë me sy të mirë nga njerëzit e mamasë. Ajo nuk i kishte prindërit ishte rritur jetime. Kishte një vëlla dhe rrinin te xhaxhai. Vëllait i ra në vesh që ajo dashuronte dhe nga ai moment nuk e lejonte të shkonte asgjëkundi vetëm. Madje edhe te kroi për të mbushur ujë ai e shoqëronte nga larg me sy, duke kontrolluar se mos e takonte të dashurin. Por babi e kishte zgjidhur edhe këtë punë. Si djalë çapkën që ishte, ai shkruante letra dhe ja linte në një guvë në anë të burimit dhe letrës i vinte përsipër një gur. Mamaja merrte letrën e tij dhe linte të sajën aty. Kjo lojë dashurie
zjati për disa kohë, deri sa babi e rrëmbeu dhe erdhën e zunë vend në këtë qytet të bukur bregdetar, ku babi punonte si makinist dhe mami në një rrobaqepësi.
Jetonim në një lagje të vjetër të Durrësit, afër kalasë. Bënim një jetë të qetë, të lidhur në fqinjësi të mirë me komshinjtë. Mamaja ishte e kujdesshme për gjithçka. Shpesh më porosiste:- Merita, kur të kthehesh nga shkolla, shko në farmaci e merri ilaçet e momë Liries, nuk ndiheshe mirë sot. Dhe mos harro, ndalo të blesh edhe bukë. Këto porosi ajo i jepte nxitimthi, tek bëhej gati të dilte për në punë, pasi ishte përkujdesur të na linte çdo gjë gati.
-Mirë, mama, mos ki merak,- i përgjigjesha, ndërsa mendja më rrinte te Miri. Ai më priste gjithmonë në krye të rrugës dhe sëbashku vazhdonim deri ne shkollë.
Atë mëngjes koha kishte gdhirë me shi. Pasi vesha xhupin tim të preferuar ngjyrë portokalli, mora çadrën dhe, duke dalë, sigurova momë Lirien që ilaçet do ja sillja unë nga farmacia kur të kthehesha nga shkolla. Momë Liria jetonte vetëm, kishte shtëpinë përballë
nesh, ishte një grua zonjë dhe nikoqire. Fliste një durrsakçe të pastër dhe gatuante shumë mirë. Ishte bërë si të thuash gjyshe për mua. Nxitova hapin. Miri po ma bënte me dorë nga larg, duke më thënë që vajti vonë për në shkollë .
Miri ishte shoku im …Nuk e di, ishte ai që zinte pjesën më të madhe të kohës në mendjen time. E kjo vazhdoi gjatë viteve të gjimnazit e edhe kur shkova me studime në universitet në degën e inxinierisë. Miqësia jonë u kthye në dashuri dhe, pas studimeve, një ditë të bukur maji u martuam. Edhe tani tek rri e vetme në divanin e shtëpisë, kujtoj momentin e vallëzimit me babanë në dasmën time. Atë e konsideroja mbretin tim. U afrua me sy të përlotur e më ftoi në vallëzim, me një delikatesë prej kavalieri të vërtetë në një ballo mbretërore. Mamaja na ndiqte me buzëqeshje dhe i jepte kurajo të vallëzonte siç dinte ai. E adhuroja tim atë. Ai kishte qenë gjithnjë baba shembullor dhe një bashkëshort i adhurueshëm. Me mamanë duheshin shumë. Ndodhte që grindeshin ndonjë herë për gjëra të vogla, siç ndodh në çdo familje. Por kjo nuk zgjaste shumë. Pas pak, mamaja i vinte përpara pjatën me frutat që atij i pëlqenin, ndërsa ai, si një romantik i vërtetë, shkonte në kopësht, këpuste një karafil dhe ja sillte. E grindja e mëparshme kthehej në një buzëqeshje.
Nuk e kuptoja pse po më vinin kështu lumë kujtimet që nga fëmijëria e deri në ikjen e fundit nga shtëpia. Me sa duket ngaqë shtëpitë e prindërve janë gjithnjë të mbushura me shumë kujtime. Mbase ngaqë e kisha nevojshme që boshllëkun e krijuar nga mungesa fizike e tyre ta mbushja me ato kujtime të gjalla e të bukura, që m’i sillnin ata sërish të qeshur e të lumtur parasysh…
Zhurma e portës që hapej më zgjoi nga kujtimet. Ishte Bardha, komshia tjetër. Siç duket i kishte thënë i shoqi që isha kthyer dhe po vinte të më merrte.
-Po ti, mi goce, ç’po bën këtu vetëm?…Pa çohu tani e hajde nga shtëpia se kam bërë tavë kosi ashtu siç të pëlqen ty,-tha posa u duk në derë. Dhe nuk më la as kohë të hapja gojën,por më tërhoqi pa patur mundësi të kundërshtoj. Tek e ndiqja pa zë, kuptosa se më kishte marrë malli për këtë atmosferë të ngrohtë mes komshinjsh, ku e thërrasim njëri-tjetrin për drekë a për darkë pa teklif, si të jemi të një familjeje. Atje ku jetoj në Itali një atmosferë e tillë mungon. Jo se nuk kemi komshinj të mirë, jo se nuk shkojmë për dreka e darka, por është ai familjariteti, ai “pa teklif”, që atje mungon.
Mbasdite vajta në varreza, bëra një xhiro nga Currilat, pastaj hëngra darkë nga motra e Mirit. Kaloja orë të këndshme, edhe në ditët në vazhdim, por e ndjeja që asgjë nuk ishte më si më parë. Një pjesë e zemrës sime kishte ikur bashkë me ata. Gjithë ditët që ndejta, nuk ndryshova asgjë në shtëpi. Doja që të mbeteshin si i kishin lënë ata, se kështu edhe kujtimet bëheshin më të gjalla, si sekuencat e një filmi që vazhdon. Kështu erdhi dita për të ikur. Prekja pragun e çdo gjë në ikje, derisa e mbylla edhe portën e jashtme me kyçin hijerëndë që vuloste heshtjen. Aty më vajtën sytë tek fijet e barit anash portës. Ato ishin rritur e shtuar më tepër gjatë ditëve të qëndrimit tim. Zgjata dorën t’i shkulja. Por u ndala. Ato fije bari ishin të gjalla, si kujtimet. E ato do ishin të parat që do më prisnin edhe herën tjetër kur të vija sërish…
Vita blloshmi Kozeli!