Kryengritja antiosmane e popullsisë së Kurveleshit e gushtit të vitit 1481 nën udhëheqjen e nipit të Skënderbeut,Kostandin Muzaka Karli,largoi trupat pushtuese nga kjo krahinë dhe çliroi gjithë Arbërinë – Labërinë!! “Kurveleshi – shfaqet si emër fshati në formëm Kurelas,në Defterin e Sanxhakut Arvanid të vitit 1431”.Emri i Kurveleshit rishfaqet në njē raport Italian (mi mando alli Curlesey) .që Kostandin Muzaka Karli,nipi i Skënderbeut i dërgon në fillim të gushtit të vitit 1481 Dukës së Kalabrisë,i cili e kishte dërguar “Kapitenin shqiptar” për të përgatitur kryengritjen e përgjithshme të popullsisë të asaj krahine,si dhe për të goditur në shpinë trupat osmane që ishin në bazën e Vlorës dhe po bëheshin gati për t’u nisur drejt Otrantosës.Misioni i Kostandin Muzakës kishte mundur të çlironte gjithë Arbërinë,si dhe fshatrat e Himarës,duke vrarë mbi 1600 turq dhe zēnë mbi 1000 robër. “Në kryengritjen e vitit 1481 Kostandin Muzaka i ardhur nga Napoli sqaron se duke u nisur prej Kurveleshit,ai kishte çliruar gjithë Arbërinë, d.m.th.Labërinë me gjithë luginat dhe vet fshatrat e Himarës (la tua signoria mi mando alli Curlesey et tolce tutta Albania et quante flumare havea et li casali de la Schimaria)” fq 133. “ Sipas regjistrit osman të vitit 1431 Kurelas – Kurveleshi kishe mbi 30 fshatra që ishin;Zhulat, Lopës,Leshna,Lleshtan,Hundecovē,Piqeras,Shën Vasil,Lukovë,Buzhiq,Pilur,Kuç,Cernogon (i quajtur edhe Asanicë),Himarë,Borsh,(Oresha),Damat, Fterra,Cernogorica,(Çorraj), Kudhës,Qeparo, Dhërmi, Bangalat(Pangallë),Vuno, Palasë, Progonatë, Ilias,Nivicë,Dukat,Kallogjerat (Kallarat),Peshtan,Zelinë,Martallos,Karvaulluk,Selit.Në regjistrin e vitit 1583 Kurveleshi del si kaza dhe vazhdonte të përfshinte krahinën e Himarës.fq 131 M.Sufflay në dokumentat e tij hedh iden se emri Kurvelesh shfaqet në format Chirileisi,Curlesey, Corvesey mund të vij nga termi kishtar “eleissori” (mëshirë),që banorët e asaj krahine e përdorkëshin si klithmë luftarake. Në kronikat mesjetare serbe që flasin për ekspeditën ndëshkuese të vitit 1492 të Sulltan Bajazitit II kundēr kryengritësve rebelë shqiptarë të asaj zone gjejmë të citohet krahina e Kurveleshit dhe banorët e saj,”Shqiptarët e quajtur Krueelesi”, ndaj forma sllave “Kruelesh – Kryelesh, qëndrojnë më afër orgjinalit.Emra vendesh me fjalën “krye” shfaqen në atë kohë edhe në treva të tjera si,Kryezi,Kryekuq,Kryemadh,Kryebardhë, ndërsa termi i dytë “lesh”, gjendet në emra vendesh dhe familjesh si Godolesh,Pantalesh,Uklesh,Kukalesh apo Burlesh. “Përsa i përket kalimit nga forma orgjinale Kryelesh – Kruelesh në atë të sotme Kuvelesh,këtu duhet të ketë vepruar fenomeni i metatezës ( njēlloj si në rastin Alb – Lab),si dhe është shtuar tingulli “v” në funksion anti-hiatus,dukuri gjithashtu e njohur e fonetikës historike të shqipes (sy-syve,dhi-dhive)”fq 130 – 133 Marrë nga Libri i Prof.Pëllumb Xhufi “Arbërit e Jonit” Shkruar nga Shahin Muhaj,Fier më 10 Maj 2023
