Për herë të parë jam njohur me poezinë e Yehuda Amihait kur miku im, poeti Bardhyl Londo, po përkthente një përmbledhje të shkurtër të poezive të tij në vitet nëntëdhjetë. Për shumë vite libri me poezi të Amihait, i përkthyer nga Bardhi mbeti një nga librat e mi më të dashur, një libër që e mbaja gjithmonë me vete. Poezitë e mrekullueshme të Amihait vinin në shqip me një gjuhë poetike të papërsëritshme, sepse vetëm një poet si Bardhyl Londo, mund të realizonte një magji të tillë në përkthim.
E megjithatë, ai libër vetëm sa ta shtonte etjen për t’u njohur më tej më krijimtarinë e këtij poeti, që për mua mbetët një nga poetet më të mëdhnj të shekullit të njëzetë, i papërsëritshëm në vetvete.
Vite më vonë u shndërrua në ngjarja mbërritja në shtëpinë tonë e një libri më poezi në anglisht “Selected poetry of Yehuda Amichai” të përkthyer nga Chana Bloch dhe Stephen Mitchell. Brenda pak vitesh, ai libër u bë fletë fletë, sa mezi i bashkonim.
Me Bardhin diskutonim shpesh për poezitë e Amihait, sidomos kur unë përktheja ndonjë poezi të tij. Njëherë pasi kisha sjellë në Facebook, poezinë “Kujtime të pamëshirshme”, Bardhi shkroi një koment, ku shprehej:
“Ti e ke perkthyer shumë bukur. Por një pjesë të konsiderueshme të poezive ai i ka shkruar direkt anglisht. Në Amerikë është ndër poetët e huaj më të vlerësuar. Librat e tij para se të botoheshin në Izrael, më parë dilnin në ShBA.”
Të nesërmen në kafe, biseduam gjatë për poezinë e Amichait. Me tha se përveç poezive që kishte botuar në libër kishte edhe përkthime të tjera të Amihait në shtëpi.
Pse nuk boton një libër tjetër me poezitë e Amichait, i thashë, ndoshta duke përfshirë të gjitha poezitë që Chana Bloch dhe Stepphen Mitchell kanë përfshirë në botimin e tyre në Amerikë?
Do ta bëj në të ardhmen, më premtoi.
Por e ardhmja është si një greminë, ku mbyten premtimet tona. Bardhi nuk mundi ta mbante premtimin e tij.
Tani sa herë lexoj Amichain, ose përkthej ndonjë poezi të tij, më duket se shoh Bardhin të ulur në kafe përballë meje, të përhumbur në mendime. Edhe pse nuk do te më qortonte për përkthimin e di se askush nga ne nuk do ta përkthejë kurrë Amihain, siç do ta përkthente ai.
Yehuda Amichai
Ti nuk duhet të shfaqësh dobësi
Ti nuk duhet të shfaqësh dobësi
edhe kur lëkura nxin.
Po nganjëherë e ndjej veten si velat e hollë
të grave çifute që zalisën
në dasma dhe në Yom Kippur.
Ti nuk duhet të shfaqësh dobësi
dhe rri e bën gati një listë
me gjithë gjërat që do të ngarkosh
në karrocën e foshnjes pa foshnje.
Kështu janë punët tani:
nëse tërheq tapën
pasi kam fërkuar veten në vaskë
kam frikë se gjithë Jerusalemi dhe dhe me të bota krejt
do të rrjedhin poshtë në errësirën e paanë.
Ditën u ngrej kurrthe kujtimeve të mia
dhe natën punoj në Balaam Mills
Duke i kthyer mallkimet në bekime dhe bekimet në mallkime.
Dhe kurrë mos shfaq dobësi.
Nganjëherë zë e shembem brenda vetes
pa e marrë vesh askush.
Unë jam si një ambulancë
në dy këmbë që mbart pacientin
brenda vetes për Ndihmën e Fundit
me klithmën vajtuese të një sirene,
dhe gjindja mendojnë se është ligjeratë e rëndomtë.
Përktheu L. Stani
