Emigrantët shqiptarë e nisën udhëtimin maleve dhe të drobitur duke patur në çantat e shpinës vetëm bukë dhe ndonjë kavanoz kafe e përzier me sheqer.
Buka duhej për stomakun, kafja për të larguar gjumin dhe sheqeri për të forcuar gjunjët.
Atëherë ishte dimër i viti 1990 dhe udhëtimet e maleve vazhduan përmbi një dekadë.
Greqia u shndërrua në tokën e premtuar dhe ata që rendnin drejt saj ishin nga 14 vjeç deri në 65 e ndonjëherë më të vegjël se 12, ndonjëherë edhe më të mëdhenj se 70.
Të vjetrit u kthyen dikur, kurse fëmijët dhe të rinjtë u rritën e u martuan atje.
Në atë vend u lindën dhe fëmijët, u shkolluan dhe mbetën në atë tokë, që tashmë e kanë vendlindje, vendrritje dhe e duan natyrisht.
E duan atdheun e ri, siç atdheu duhet.
U formuan me gjuhën helene, alfabetin e përzier midis cirilikes dhe latines, me mitologjinë, historinë, këngët dhe detin grek.
Shumë prej tyre u pagëzuan dhe ndjekin ritet ortodokse pavarësisht besimit të mëparshëm të prindërve. E drejtë themelore e njeriut në besimin që ka apo zgjedh.
U diplomuan, kryen detyrimin ushtarak dhe mësuan e këndojnë hymnin grek.
Kujtimet e fëmijërisë së tyre janë në fshatrat e qytetet, ku u lindën, shokët e klasës së tyre janë disa grekë e pjesa tjetër shqiptarë, por edhe të kombësive të tjera.
Morën nënshtetësinë greke dhe janë qytetarë të atij vendi, fqinj me atdheun e prindërve të tyre.
Kanë blerë truall për shtëpi e biznese, janë dashuruar, fejuar e martuar nën atë diell e pranë atij deti, janë natyralizuar, por jo asimiluar.
Ky përshkrim nuk është gjykues, por thënia e së vërtetës që ndodh.
Besoj dhe e di se ata fëmijë e duan shumë edhe tokën që kanë lënë pas, e cila ju përket nga rrënja.
Qëllimi i shkrimit ka të bëjë me realitetet e krijuara tashmë në shumë zona të Greqisë.
Fluksi i popullatave heterogjene nuk dallohet në qytete të mëdha, por në qyteza dhe fshatra raporti i popullatave duket lehtë.
Pikërisht te kjo çështje do të ndalë.
Gazetari Shpëtim Zinxhiria, që dallohet për korrektësi dhe kapjen e detajeve, para pak ditësh e kishte cekur një fakt të tillë dhe mënyra se si e trajtonte, të bënte që të ndalje te ato dy paragrafe.
Zinxhiria shkruante dy paragrafe, por që peshonin sa një enciklopedi.
Në shkollën fillore të fshatit Kardamena, shkruan ai, 90% e nxënësve janë shqiptarë. Mos mendoni se fshati i cituar është në rrëpirat e maleve të harruara. Jo, fshati është vetëm 6 km nga aeroporti i Ishullit Ko dhe aty, midis të tjerave ka liman(port i vogël) dhe hotel me pesë yje, siç shkruan Zinxhiria.
Pra, shkolla mbetet e tillë sepse atje ka nxënës, ata janë shqiptarë.
Shkollat e fshatrave tona po mbyllen sepse nuk ka nxënës.
Të rikthehem te ideja e fillimit.
Një fshat, sado i vogël, me gjithë ata nxënës shqiptarë, nënkupton që minimalja është bilinguist, pra ata banorë, në shumicë dërrmuese, flasin dy gjuhë në përditshmërinë e tyre, shqip dhe greqisht apo greqisht dhe shqip, se nuk di kë të vendos të parën.
Duke qenë shumë fëmijë, është e qartë se shumica e familjeve vitale janë shqiptare.
E padyshim që shumica e tyre, të “lidhur” tashmë me pasaporta, prona, miqësi, biznese e kujtime, do të pleqërojnë e mbeten atje.
Cikli i jetës do sjelli edhe vdekjen e jo pak do të prehen aty, ku kaluan jetën.
Ky është çasti, kur toka bëhet magnet e nuk të lëshon më. Nëse dikur, dikush do të shprehej, se këtu kam lindur, këtu kam kujtimet, mbas varrosjes së babait, nënës ose familjarit tjetër, në atë fshat apo qytet, atëherë ligjërimi ndryshon dhe merr tjetër fuqi: Këtu kam varret e të parëve…
Se nuk është varr, është ngulja në tokë, mbjellja, rrënjëzimi, është themeli i një vendqëndrimi të ri, i cili bëhet atdhe.
Kështu krijohen kolonitë dhe popujt nuk i kanë fenomen të panjohur ngulimet dhe përzierjet midis rracave.
Historia na mëson se shqiptarët e ruajnë gjuhën disa shekuj, por tani duhet konsideruar edhe teknologjia…
